ปาย...หุบเขาแห่งความทรงจำ

อากาศหนาวยังโชยพัด..แม้จะย่างเข้าสู่เดือนมีนาคม สายลมยะเยือก..อาจเป็นลมสายเดิมจากบรรพกาล ลำน้ำปาย..อาจเป็นน้ำสายเดิมที่ไหลเลาะให้ความชุ่มเย็นแก่พฤกษา และโขดเขาเนิ่นนานมา ขุนเขาโอบล้อมเมือง..อาจเป็นภูสูงลูกเดิมที่ยืนต้านสายลมแห่งกาลเวลา สิ่งที่ไม่เหมือนเดิม..อาจเป็นแค่เพียงมุมเมืองและผู้คน..

สำหรับผู้เขียน... ในมุมหนึ่ง... ปาย เป็นเสมือนบ้าน..มิใช่แค่เมืองประทับใจสำหรับเดินทางท่องเที่ยว ที่สามารถกล่าวเช่นนั้น..อาจเป็นเพราะ.. ปาย  คือแผ่นดินเกิด และแผ่นดินฝังร่างของเพื่อนที่รักที่สุดคนหนึ่งในชีวิต

 สิบกว่าปีที่ผ่านมา..การเดินทางเข้าออกเมืองในหุบเขาแห่งนี้ในทุกช่วงวันหยุดยาวนับเป็นความคุ้นเคยยิ่ง..คุ้นเคยจนดูราวกับว่า..ทุกครั้งที่รถประจำทางเริ่มมุ่งหน้าสู่ประตูแห่งขุนเขาสลับซับซ้อนและไต่เลาะสู่เส้นทางเลียบขอบผาเกือบ 3 ชั่วโมงเต็ม นั่นคือการกลับถึงบ้าน..บ้านที่มีญาติมิตรและเพื่อนพ้องยิ้มรับรอคอย

เมืองปาย ยังหยัดยืนเงียบเชียบมองเห็นจากมุมไกล..ลำน้ำปาย..ยังรินไหลคดเคี้ยวโอบล้อมเมือง..วิญญาณของเพื่อนคงยิ้มรับรอคอยเหมือนทุกคราที่เดินทางมาเยี่ยมเยียนวิญญาณของเพื่อน..ที่อาจเฝ้าตัดพ้อต่อว่า... ไย!ไม่มาเยี่ยมเยียนลูกเมียของกูแทนกูบ้าง

อดีตกาลที่ผ่านพ้น...   ทางหลวงหมายเลข 1095 แม่มาลัย-แม่ฮ่องสอน ไกลลิบๆคือเทือกเขาสลับซับซ้อนที่ผู้เคยผ่านทางเส้นนี้มาแล้วเท่านั้นที่จะรู้ว่า..เมื่อผ่านประตูแห่งขุนเขาไปแล้ว หนทางที่ทอดยาวข้างหน้าก็ดูเหมือนจะไม่มีวันจบสิ้นนับจากวินาทีนี้

ระยะการเดินทางอีกเพียงประมาณ 130 กิโลเมตรในสภาพภูมิประเทศที่เส้นทางต้องคดโค้งและลัดเลาะไปตามโขดเขา..จะทำให้การนับเวลาตามมาตรฐานของเทคโนโลยียานยนต์บนพื้นราบไม่สามารถใช้ได้อีกต่อไป ..

อากาศยามเช้ารวยริน เส้นทางคดเคี้ยวลับหายสู่ขุนเขาเงียบสงบราวพยายามลืมเลือนความวุ่นวายของเมือง ในห้วงเวลาที่ผ่านพ้น..คงไม่มีใครสักคนได้หวนระลึกว่า เส้นทางสายนี้เคยอาบกรุ่นด้วยความเจ็บร้าวจากสงครามหาเอเชียบูรพา

ที่เคยคร่าชีวิตผู้คนมากมาย   แน่นอน!  เมื่อญี่ปุ่นกำหนดจุดยุทธศาสตร์ให้เส้นทางรถไฟสายใต้ลากผ่านไปสู่เขตแดนมลายู ..ทางรถไฟสายมรณะ จังหวัดกาญจนบุรีเป็นจุดเชื่อมต่อไปยังประเทศพม่า ..

กาลเวลาล่วงเลย...แม่ฮ่องสอนหรือเมืองสามหมอก   ดินแดนแห่งตำนานเมื่อหลายสิบปีก่อนได้เปิดรับผู้ผ่านทางคนแล้วคนเล่า ชุมชนริมรายทางเติบโตขึ้นตามความเจริญของโลกภายนอก อย่างน้อยที่สุด  อุทยานแห่ง ชาติห้วยน้ำดัง  ซึ่งทอดอาณาเขตกว้างขวางครอบคลุมพื้นที่อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ และ อำเภอปาย จังหวัดแม่ฮ่องสอน ก็กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่เชิญชวนผู้คนจากทั่วสารทิศ

  จากอุทยานแห่งชาติห้วยน้ำดัง ไปอีกเพียง 30 กิโลเมตร กำแพงภูเขาเริ่มแยกออกจากกัน จนบางช่วงบางตอนสามารถมองเห็นภาพทุ่งราบกว้างใหญ่เบื้องล่าง ถนนเริ่มทอดตัวลงจากขุนเขา ไม่นานต่อมา ทุ่งราบที่เห็นจากเบื้องบนก็แปรสภาพเป็นชุมชนและบ้านเรือนที่ตั้งอยู่ริมสายน้ำเล็กๆที่มีชื่อเดียวกับเมือง ลำน้ำปาย

 ปาย ก็ได้พัฒนาตัวเองเป็นเมืองท่องเที่ยวที่เป็นที่รู้จักของชาวต่างชาติ และวิถีชีวิตของเมืองก็ได้ปรับตัวต้อนรับผู้คนและอารยธรรมจากภายนอกมาระยะหนึ่งแล้ว ..บ้านไม้ขนาดย่อมหลายหลังที่เรียงรายอยู่สองฟากถนนได้ถูกดัดแปลงเป็นกิจการเล็กๆ เปิดบริการนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติ

โดยเฉพาะในฤดูกาลท่องเที่ยวช่วงปลายปี ปาย จะคึกคักมากขึ้นด้วยนักท่องเที่ยวประเภทผ่านทาง รวมทั้ง่องเที่ยวที่ยึดที่นี่เป็นบ้าน ใครหลายคนบอกว่า ฝรั่งบางคนเดินทางกลับมาที่นี่ทุกปี บางคนเช่าเกสต์เฮาส์อยู่เป็นเดือนๆ ชีวิตประจำวันของพวกเขาอาจมีเพียงแค่การเดินป่า การถีบจักรยานท่องเที่ยวไปที่โน่นที่นี่

ปาย..สายธารแห่งมิตรภาพ... ปาย...วันนี้..ไม่มีเพื่อน.. ปาย...วันนี้..มีเพียงลูกเมียของเพื่อน..ที่ตั้งใจกลับเข้ามาเยี่ยมเยียน...เมืองเล็กๆสงบงามเหมือนเด็กหญิงแรกแย้มที่แสนคุ้นเคยในกาลก่อน..ดูเติบโตเป็นสาวสะพรั่งแปลกหน้าจนแทบไม่รู้จัก..เด็กหญิงสวยงาม..ย่อมเติบโตเป็นสาวแสนงาม..เมืองปาย..ที่เคยงดงาม..ยังคงงดงาม..แต่เปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลา

ไม่ว่าเส้นทางเดินทางจะเริ่มต้นจากที่ใด อาจเป็นเมืองหลวงเช่นเมื่อครั้งยังใช้ชีวิตอยู่ที่นั่น..หรืออาจเป็นเชียงราย..เมืองเหนือสุดในประเทศที่กำลังใช้ชีวิตอยู่ในปัจจุบัน  หากในความรู้สึก..เส้นทางกลับบ้าน..คงเริ่มต้น ณ จุดเดิม..ทางหลวงหมายเลข 1095 แม่มาลัย-แม่ฮ่องสอน..

ถนนสายหลักซึ่งเคยคับแคบได้รับการปรับปรุงให้กว้างขวางและปลอดภัยสำหรับรถรา ที่วิ่งสวนทางกันมากขึ้น รถประจำทางซึ่งเคยมีเพียงรถเมล์คันเล็กๆเพียง 2-3 เที่ยวต่อวัน กลับเพิ่มเติมขึ้นด้วยรถตู้ประจำทางที่วิ่งรับผู้คนให้เห็นทุกช่วงของเส้นทาง รถประจำทางบางคัน แม้จะมีขนาดไม่ใหญ่โตไปกว่าเดิม

ในความเป็นจริง เราไม่อาจเรียกร้องให้ผู้คนในชีวิตยังคงอยู่และไม่จากเราไป เพื่อให้เรายังคงมีคนที่เรารักรายล้อมชีวิตเฉกเช่นเดิมในความเป็นจริง บนเส้นทางชีวิตของคนทุกคน สรรพสิ่งได้เปลี่ยนแปรอยู่ทุกวัน และผู้คนในชีวิตอาจจากเราไปได้ทุกเมื่อเชื่อวัน  เพื่อมิให้ชีวิตกลายเป็นเรื่องโศกศัลย์เกินไป..

ในเบื้องลึก..ใครหลายคนที่เคยรู้จัก เมืองปาย เมื่อครั้งอดีต..อาจจะไม่อยากให้ เมืองปาย เปลี่ยนแปลงไปมากกว่านี้..และอาจหวาดหวั่นเมื่อเห็นเมืองปายเปลี่ยนแปลงในวันนี้..ใครหลายคนอาจไม่อยากเห็นเมืองปายเติบโตขึ้นด้วยรีสอร์ทก่ออิฐถือปูนสวยสดงดงามเช่นเมืองท่องเที่ยวทั้งหลาย

มิใช่เพิ่มเติมขึ้นด้วยซุปเปอร์มาเก็ตรูปแบบดาษดื่นที่เราคุ้นเคยและใช้บริการอย่างคนแปลกหน้ากันอยู่ทุกวัน ดูจะโหดร้ายเกินไป..ที่เราปรารถนาจะเก็บซ่อนผู้คนและมุมเมืองนี้ไว้นอกกระแสโลกาภิวัตน์

ขณะที่เราได้บริโภคกระแสวัตถุนิยมดังกล่าวอย่างเต็มอิ่มและเมามัวกันมาเนิ่นนาน ความเปลี่ยนแปลงของเมืองปายในวันนี้..จึงไม่ใช่สิ่งสำคัญ..ในเมื่อความงดงามสงบยังมี ซุกซ่อนและจิตวิญญาณแห่งตัวตนดั้งเดิมยังมีให้เห็น

  ด้วยพื้นฐานความเป็นคนและความใฝ่ฝันที่คล้ายคลึงกัน กระทั่งเติบโตเต็มรูปแบบด้วยกาลเวลาและความปรารถนาดีที่มีให้แก่กันเสมอ..หากในชีวิตใคร..เคยค้นพบมิตรภาพที่แท้จริงระหว่างเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน..

แม้เพียงหนึ่งคนที่สามารถเอ่ยอ้างว่าคือ เพื่อน เราก็จะรู้ว่า..ในความเป็นเพื่อน.. ไม่เคยมีเส้นแบ่งแยกระหว่างเพศหรือวัย..และมิตรภาพแห่งเพื่อนจะงดงามและคงทนยาวนานอยู่ในหัวใจเสมอ..

จันทร์แจ่มฟ้าเต็มดวงอยู่บนแผ่นฟ้าสีเงิน.. และส่องเงาสะท้อนแวววับอยู่เหนือผิวน้ำ..น้ำในลำธารรินไหลจ้อกๆ ให้ได้ยินชัดเจนตลอดคืน..หมอกขาวเคลื่อนผ่านภูเขาและไหลเรี่ยรินอยู่เหนือลำน้ำ ..จนกระทั่งในบางคืน..สามารถจะกล่าวได้ว่า หมอกกินเมือง วันนี้อาจเป็นเพราะปลายฤดูหนาว..ภาวะหมอกกินเมืองจึงไม่มีให้เห็น

 อาจทำลายแค่ภาพของทุ่งกว้างสุดตาจรดเชิงเขา.. และลบภาพวิถีชีวิตดั้งเดิมบางอย่างของชาวเมืองไปบ้าง..หากลึกลงไป.. ดูเหมือนนักท่องเที่ยวทุกคนจะยังปฏิบัติตนเป็นผู้เยี่ยมเยือนที่ดี..และมีคารวะต่อความเงียบสงบของเมืองอย่างน่านับถือ..