ประเพณีวันขึ้นปีใหม่

แต่เดิมนั้นเราถือเอาวันแรม 1 ค่ำเดือนอ้ายเป็นวัน ขึ้นปีใหม่ เพื่อให้สอดคล้องกับ คติแห่งพระพุทธศาสนา ซึ่ง ถือช่วงเหมันต์หรือ หน้าหนาวเป็นการเริ่มต้นปี ต่อมาได้เปลี่ยนแปลงไปตามคติพราหมณ์ คือถือเอา วันขึ้น 1 ค่ำเดือน 5 เป็นวันขึ้นปีใหม่ ครั้นภายหลังเมื่อทางราชการนิยมใช้วันทาง สุริยคติจึงได้ถือเอาวันที่ 1 เมษายน เป็นวันปีใหม่มา ตั้งแต่พุทธ ศักราช 2432 และเมื่อถึงปี พ.ศ. 2484 ทางราชการได้มีการประกาศเปลี่ยนแปลงให้เอาวันที่ 1 มกราคมเป็นวันขึ้นปีใหม่ เพื่อให้สอดคล้องกับบรรดา อารายประเทศ บางทีอาจจะเคยได้ยินคำกล่าวที่ว่าแต่ก่อนเรา ถือเอาวัน สงกรานต์เป็นวันขึ้น ปีใหม่ของไทยด้วยที่เป็น เช่นนี้ก็เพราะวันสงกรานต์นั้นจะตรงกับวันขึ้น 1 ค่ำเดือน 5 ของทุกปี จนในปี พ.ศ. 2432 วันสงกรานต์นี้ตรงกับ วันที่ 1 เมษายน รัชกาลที่ 5 จึงประกาศให้ใช้วันที่ 1 เมษายน เป็นวันขึ้นปีใหม่ และได้ใช้เรื่อยมา สาเหตุก็ เพราะสอดคล้องกับธรรมเนียมโบราณ คือในปีนั้นตรง กันทั้งวันสงกรานต์และวันขึ้น 1 ค่ำเดือน 5ได้มีการใช้ วันที่ 1 เมษายน เป็นวันปีใหม่ของไทยแต่นั้นเรื่อยมา แม้ว่าในปีต่อไปจะไตรงกับวันสงกรานต์ ทั้งนี้เพื่อให้มีกำหนดวันทางสุริยคติที่แน่นอนตาย ตัวลงไป จันทรคติ คือการนับวันเดือนปีโดยการใช้การโคจร ของพระจันทร์เป็นเกณฑ์คือนับขึ้นแรม นับเดือนอ้าย ยี่ สาม สี่ ฯลฯ นับปีชวด ฉลู ขาล เถาะ ฯลฯ เรียกว่า การนับทางจันทรคติ สุริยคติ คือการนับวันเดือนปีโดยใช้การ โคจรของพระอาทิตย์เป็นเกณฑ์ คือวิธีการนับ อย่างใน ปัจจุบัน เช่นวันจันทร์ อังคาร พุธ เดือนมกราคม กุมภาพันธ์ มีนาคม และ ปี พ.ศ. ปี ค.ศ. ต่างๆฯลฯ ต่อมาในวันที่ 24 ธันวาคม พ.ศ.2483 คณะรัฐบาลของจอมพล ป.พิบูลสงคราม ได้ประกาศ ให้ใช้วันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2484 เป็นวันขึ้นปีใหม่ เพื่อให้สอดคล้องกับประเทศอื่นๆ เป็นสากลทั่วโลก การทำบุญในวันขึ้นปีใหม่ เมื่อใกล้ถึงเทศกาลปีใหม่ ประชาชนจะพากัน เก็บกวาดบ้านเรือนให้สะอาดประดับไฟ และธงชาติตาม สถาน ที่สำคัญๆ ครั้นถึงวันที่ 31 ธันวาคม ก็จะมีการ ทำบุญเลี้ยงพระไปวัดเพื่อประกอบ กิจกุศลต่างๆเช่นฟัง พระธรรมเทศนาถือศีลปฏิบัติธรรมแต่บางคน ก็แค่ทำบุญ ตักบาตร ตอนกลางคืนบางแห่งอาจจัดเทศกาลกินเลี้ยง เป็นที่ครื้นเครง สนุกสนาน เพื่อเป็นการเฉลิมฉลอง ส่งท้ายปีเก่าต้อนรับปีใหม่ เช้าวันที่ 1 มกราคม จะมีการทำบุญตักบาตร ไปท่องเที่ยวหรือเยี่ยมเยือนญาติผู้ใหญ่ผู้ที่เคารพนับ ถือมีการมอบของขวัญและบัตรอวยพรให้แก่กัน สำหรับในต่างจังหวัดจะมีการทำบุญเลี้ยงพระที่วัด และอุทิศส่วนกุศลไปให้แก่ญาติที่ล่วงลับกลางคืนมีการ ละเล่นพื้นบ้าน หรือจัดมหรสพมาฉลอง ข้อมูลจากหนังสือ ประเพณี พิธีมงคล และ วันสำคัญของไทย