เนินปราสาทพระร่วง

อาณาจักรสุโขทัยเริ่มต้นขึ้นเมื่อ 1,700 กว่าปีมาแล้ว ในครั้งนั้นเมืองสุโขทัย ยังเป็นเมืองประเทศราชของขอมมา จนกระทั่งเข้าปีพ.ศ.1800 ก็มีขุนนางหนุ่มนาม ว่าพ่อขุนบางกลางท่าวก้าวขึ้นมาปกครองเมือง ภายหลังจากรับตำแหน่งเป็นเจ้า ปกครองกรุงสุโขทัยจึงได้มีพระนามว่า "พ่อขุนศรีขุนศรีอินทราทิตย์" ซึ่งเป็นพระ ปฐมกษัตริย์ของชนชาติไทยอย่างเป็นทางการด้วย ถัดจากนั้นมาอีกราว 2 ทศวรรษ มีการผลัดแผ่นดินใหม่เป็นเจ้าปกครอง มหาราชพระองค์แรกของไทยที่ทรงมีพระนามว่า "พระร่วง" หรือ "พ่อขุนรามคำแหง" ซึ่งทรงมีคุณูปการนันต์แก่ชาวไทยในฐานะ ที่ทรงจัดระบบการปกครองของไทย ใหม่ให้เป็นแบบ "พ่อปกครองลูก" ด้วยการตั้งกระดิ่งไว้ให้ประชาชนมาร้องทุกข์ ตลอดจนการที่ทรงประดิษฐ์อักษรไทยขึ้นเป็นครั้งแรกเมื่อพ.ศ.1826 และจาก บันทึกบนศิลาจารึกหลักต่าง ๆ อันเป็นการสร้างเอกลักษณ์ประจำชาติขึ้น รวมทั้งเป็นหลักฐานสำคัญที่กล่าวถึงสภาพเศรษฐกิจ สังคมและการเมือง ในยุคสุโขทัยตอนต้นได้จากพระราชกรณียกิจของพ่อขุนรามคำแหง หรือพระร่วงที่กล่าวไว้ใน ข้างต้นนั้นแล้ว ทำให้นึกถึงที่ประทับของพระมหากษัตริย์ไทยพระองค์นี้ขึ้นมาได้ ซึ่งที่ประทับของพระองค์นั้นตั้งอยู่ที่อำเภอเมือง อยู่ทางทิศตะวันออกของวัด มหาธาตุ พระราชวังนี้ สันนิษฐานจากซากที่หลงเหลืออยู่ว่าน่าจะเป็นที่ประทับ ของพระมหากษัตริย์ราชวงศ์พระร่วง ซากปราสาทพระราชวังของราชวงศ์พระร่วงนั้น ปัจจุบันเรียกกันว่า "เนินปราสาทพระร่วง" เพราะซากที่เหลืออยู่น่าจะอาคารที่ก่ออิฐถือปูน โดยทำ ฐานบัวรายล้อมไปด้วยรูปปั้นต่างๆ (สันนิษฐานว่าบัวที่พบเห็นน่าจะเป็นการ บูรณะใหม่) และน่าจะใช้เครื่องไม้ประกอบเป็นโครงอาคารเสียส่วนใหญ่ รวมทั้งซากกระเบื้องมุงหลังคาที่วางกระจัดกระจายอยู่ทั่วเขตพระราชฐานด้วย แต่ที่สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นวังที่ประทับของกษัตริย์ในราชวงศ์พระร่วงนั้น ก็เนื่องมาจากได้ค้นพบหลักศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหง และพระแท่นมนัง คศิลา ณ ที่เนินปราสาทนี้ สิริลักษณ์ จินตนะดิลกกุล